"Verpleegkundigen aan zet om transformatie vorm te geven"

Verpleegkundigen, neem het voortouw in de noodzakelijke veranderingen in de zorg en in je vak. Zie jezelf niet als probleem, maar als de oplossing. Die oproep deed Marieke Schuurmans, hoogleraar Verplegingswetenschap en Chief Healthcare Organization bij de NZa, aan deelnemers tijdens de opening van het RN2Blend-congres Verpleegkundigen op stoom op 14 juni. Minister Conny Helder (VWS) voegde daaraan toe: "Laat jullie stem horen en kom met ideeën."

Wie is de verpleegkundige?

Wie is de verpleegkundige? Daarover bestaat volgens Schuurmans geen eenduidig beeld. “Je hoort vaak: écht verpleegkundig werk is de zorg in interactie met de patiënt. Maar daarmee verarmen we ons vak. We doen veel meer dan dat. Zoals onderzoek naar de zorg van de toekomst, werken aan innovatie. Dat gebeurt zowel binnen als buiten de zorginstellingen. Al die aspecten doen ertoe.”

Een gedeelde visie

Toch krijgt de zorg van nu, de routinehandelingen, vaak voorrang. Zeker als de werkdruk hoog is, merkt Schuurmans. "Ook worden we gezien als het probleem, bijvoorbeeld als het gaat over de tekorten op de arbeidsmarkt. We moeten met elkaar in gesprek gaan. Waaruit bestaat ons werk en met wie doen we dat? En: waar willen we naartoe? Als je een gedeelde visie hebt, kun je vertellen wat er moet gebeuren. Hoe we de zorg en ons vak willen vormgeven, nu en in de toekomst. Dan ben je de oplossing geworden.” De hoogleraar benadrukt het belang van vertrouwen binnen teams. “Het moet veilig zijn om te kunnen delen hoe het gaat, elkaar feedback geven.”

Lef tonen

Een deelnemer in de zaal reageert: “Veel verpleegkundigen vinden het lastig lef te tonen en hun stem te laten horen. Ze zien niet hoe belangrijk ze zijn.” Volgens Schuurmans zien verpleegkundigen wat er beter kan, maar lukt het inderdaad niet altijd de vertaalslag te maken. “Ze moeten leren hoe je de boodschap verwoordt en naar de juiste tafels brengt. Zichtbaar maken: hier ben ik van en dit is van belang voor de patiënt.”

Actieplan Zeggenschap

Minister Helder deed tijdens het congres een handreiking aan verpleegkundigen om hier stappen in te zetten. Om verpleegkundige zeggenschap een duw in de rug te geven ging onlangs het landelijk actieplan Zeggenschap en Veerkracht van start. Verpleegkundigen kunnen projecten indienen en subsidie krijgen voor de uitvoering ervan. “Maak daar gebruik van”, roept Helder op. “Kom met ideeën over hoe er beter naar jullie geluisterd kan worden.” De minister gaat zich op haar beurt sterk maken voor goed werkgeverschap. “Er moet een cultuur zijn waarin je je kunt ontplooien en samen kunt vormgeven aan de toekomst.”

Verandering vanuit het vak

De inbreng van verpleegkundigen is hard nodig, gezien de enorme uitdagingen in de zorg, vervolgt de minister. “We hebben te maken met grote tekorten en de context van verpleegkundig werk verandert: steeds meer mensen blijven met complexe zorg thuis. We moeten het werk op een slimme manier vormgeven. Alleen vanuit het vak kan die verandering plaatsvinden, jullie weten wat nodig is.”

Waarde van diversiteit

Helder benadrukt de waarde van diversiteit in de teams. “We zijn gelijkwaardig, maar niet hetzelfde. Er is verschil qua talent, interessegebied en opleidingsniveau. Het is belangrijk samen te kijken naar eenieders rol en bijdrage aan veilige en goede zorg. Hoe diverser het team, hoe meer ruimte voor innovatie. En niet te vergeten de stap daarna: de implementatie.”

Aan de slag met elkaar

Na de plenaire opening gingen de deelnemers in groepen uiteen. In de deelsessies gingen de deelnemers samen met RN2Blend-onderzoekers dieper in op de thema’s:
•    Wat is verpleegkundig werk?
•    Het ideale team?
•    Zeggenschap, leiderschap en invloed
•    In beweging!
De onderzoekers deelden resultaten en bevindingen uit hun onderzoek en deelnemers deelden ervaringen uit hun eigen praktijk. Het resulteerde in levendige discussies en creatieve uitspattingen: van een historische tijdlijn tot een tekening van verpleegkundig werk.

RN2Blend als platform van uitwisseling

Aan het einde van de dag gaven RN2Blend-hoogleraren Roland Bal, Hester Vermeulen en Lisette Schoonhoven plenair een terugkoppeling op het congres. “De dag stond in het teken van uitwisseling en leren van elkaar”, zegt Vermeulen. “Het is goed om de verbinding tussen onderzoek en praktijk te maken, zodat we het beroep gezamenlijk verder kunnen ontwikkelen.” Bal vult aan: “Belangrijk vraagstuk is: hoe borg je verandering in de manier van werken? We hoorden mooie voorbeelden. Zoals een netwerk van regieverpleegkundigen in de organisatie of een vaste terugkoppeling op de afdeling over onderzoek of kwaliteitsprojecten.” Schoonhoven: “Er is ontzettend veel variatie in hoe we gedifferentieerd werken en zeggenschap vormgeven. Het is mooi om dat met elkaar te delen. Daarvoor wil RN2Blend een platform zijn: vandaag op dit congres, maar ook in de toekomst.”