'Verpleegkundige verdient plek in collectief geheugen'

Verpleegkundigen zijn momenteel onmisbaar in de zorg voor coronapatiënten. Maar ook tijdens eerdere gezondheidscrises speelden zij een belangrijke rol. Toch is de verpleegkundige nauwelijks onderwerp van geschiedkundig onderzoek naar de zorg. Daar wil publiekshistoricus en RN2Blend-onderzoeker Hugo Schalkwijk verandering in brengen. Vorige maand werd hij verkozen tot Jonge Historicus van het Jaar. "Aan historici de taak te zorgen dat de verpleegkundige niet in de kantlijn van de geschiedenisboeken verdwijnt."

Met zijn prijs krijgt Schalkwijk een jaar lang ondersteuning vanuit de stichting Jonge Historici om een eigen plan uit te werken dat bijdraagt aan het zichtbaar maken van het werk van jonge historici in de maatschappij. Schalkwijk wil die steun gebruiken om historici en mensen uit de zorg met elkaar te verbinden. Bijvoorbeeld door het maken van podcasts of televisie-uitzendingen. Zo hoopt hij - naast het delen van lessen richting een breed publiek - meer historici te interesseren voor het doen van geschiedkundig onderzoek naar de verpleegkundige praktijk.

Historische blik

En dat is belangrijk, stelt Schalkwijk, aangezien een historische blik kan helpen bij het oplossen van problemen die nu in de zorg spelen. "Je kunt die problemen niet begrijpen als je de geschiedenis niet kent. Wat is in het verleden gebeurd dat we in deze situatie zijn beland?" Historisch onderzoek naar de gezondheidszorg gebeurt al wel, maar de verpleegkundige speelt hierin vaak een ondergeschikte rol. "Kijk je naar vorige epidemieën, dan gaat het over artsen en beleidsmakers. Het werk van verpleegkundigen is onzichtbaar en is daarom ook geen onderdeel van het collectief geheugen." In landen als de VS en Groot-Brittannië zijn ze op dit vlak al een stuk verder, aldus Schalkwijk. "Daar wordt al veel meer historisch onderzoek gedaan naar het verpleegkundige beroep en bestaat bijvoorbeeld al een professor Verpleegkundige geschiedenis. De ambitie is dat die titel binnen 10 jaar ook in Nederland bestaat."

Functiedifferentiatie

Binnen de RN2Blend-deelstudie van senior-onderzoeker Pieterbas Lalleman duikt Schalkwijk momenteel in de geschiedenis rond functiedifferentiatie, leiderschap en positionering van verpleegkundigen. De kernvragen: wat is voorafgegaan aan de huidige discussie over functiedifferentiatie? Wie waren belangrijke spelers en wat was hun doel bij het wel of niet gedifferentieerd inzetten van verpleegkundigen? Schalkwijk hoopt met het onderzoek duidelijkheid te scheppen in de discussie over functiedifferentiatie, die in alle ziekenhuizen wordt gevoerd. Dit onderzoek raakt volgens Schalkwijk aan de kern van het verpleegkundige beroep. "Het is helemaal in lijn met de steeds weer terugkerende tekorten in de verpleging en de al decennia heersende onvrede over waardering en salaris."

Coronacrisis

De coronacrisis biedt volgens Schalkwijk kansen om het verpleegkundige beroep zichtbaarder te maken en te laten zien hoe belangrijk deze beroepsgroep is. Meer bekendheid over het werk van verpleegkundigen leidt mogelijk tot meer waardering voor deze beroepsgroep, denkt Schalkwijk. "Wat we weten over een groep bepaalt immers hoe we met die groep omgaan." Niet alleen historici, maar ook verpleegkundigen zelf hebben hierin een verantwoordelijkheid, vindt Schalkwijk. "Zij moeten vaker opschrijven en delen wat ze doen, juist over hun werk 'aan het bed'. En het is aan historici om zich bezig te houden met de vraag: wat herinneren we ons straks van deze crisis? Hoe zorgen we dat de verpleegkundige bij deze pandemie niet weer in de kantlijnen van de geschiedenisboeken verdwijnt?"

Wil je op de hoogte blijven van ontwikkelingen rond RN2Blend? Meld je aan voor de nieuwsbrief.