'Leefstijlgesprek aanzwengelen is leiderschap tonen'
Verpleegkundigen hebben een belangrijke rol te vervullen als het gaat om het bevorderen van een gezonde leefstijl van patiënten. Ze moeten hierover het gesprek met de patiënt aangaan en daarnaast zelf het goede voorbeeld geven. Daarmee tonen zij verpleegkundig leiderschap, stelt Hester Vermeulen, hoogleraar Verplegingswetenschap en voorzitter van het RN2Blend-onderzoeksteam.
Vermeulen reageert op de onlangs gepresenteerde visie Roken? Onze zorg! van beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN). Daarin staat dat verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten een rol hebben in preventie, advisering en behandeling van tabaksverslaving.
“Als verpleegkundige is het je taak om gezond gedrag te stimuleren”, zegt Vermeulen. “Rookpreventie is daar een onderdeel van, naast bijvoorbeeld aandacht voor gezonde voeding, voldoende slaap en regelmatig bewegen. In het gesprek met de patiënt kunnen verpleegkundigen leefstijlissues aankaarten en samen kijken naar wat nodig is om het gedrag te veranderen. Uitgangspunt van het gesprek moet zijn dat een gezondere leefstijl leidt tot een waardevoller leven met minder klachten. De verpleegkundige fungeert bovendien als rolmodel, door zelf het goede voorbeeld te geven.”
Verpleegkundig leiderschap
Een actieve rol innemen op het gebied van preventie is een voorbeeld van verpleegkundig leiderschap tonen, vindt Vermeulen. “Verpleegkundig leiderschap draait om initiatief nemen om de zorg en de kwaliteit van leven te verbeteren. Daaraan werk je samen met de patiënt, zijn naasten en andere professionals. Coaching is hier een belangrijk onderdeel van: het coachen van de patiënt om zelf de regie te nemen om een gezonder leven te leiden. Een verpleegkundige heeft geleerd om motiverende gesprekstechnieken toe te passen. In tegenstelling tot de medisch specialist, die heel andere expertises heeft. Het is dus logisch dat verpleegkundigen deze rol krijgen én claimen.”
Verpleegkundigen zijn zich echter nog niet altijd bewust van hun rol als gezondheidsbevorderaar, ziet Vermeulen. Of het gesprek met de patiënt over preventie schiet er vanwege tijdsgebrek bij in. “Uit onderzoek weten we dat door drukte taken blijven liggen. Het gaat dan veelal om patiënt- en familie-educatie. Dit fenomeen staat internationaal bekend als care left undone, oftewel gemiste zorg. Dit is een fenomeen wat we ook verder onderzoeken binnen RN2Blend.”
Preventie in takenpakket
De V&VN-visie over roken kan helpen om het bewustzijn te vergroten rondom het thema, denkt Vermeulen. “Het is ook aan zorgorganisaties om beleid te maken gericht op het stimuleren van gezond gedrag bij de medewerkers. En om medewerkers te faciliteren meer aan preventie te kunnen doen. Zorg dat preventie en leefstijladvies onderdeel zijn van het takenpakket van verpleegkundigen. Er moet tijd en ruimte zijn voor het gesprek met de patiënt. Daarmee voorkom je klachten en behandelingen, waardoor de kwaliteit van leven van patiënten erop vooruitgaat. Inzetten op preventie levert daarnaast winst op in termen van betaalbare en doelmatige zorg.”