Verpleegkundig leiderschap toont zich in het moment

Verpleegkundig leiderschap is overal om ons heen. Toch worstelen veel verpleegkundigen nog met het tonen van leiderschap in hun dagelijks werk. Want hoe ziet dat er precies uit? En wat doe je als het moeilijk wordt? RN2Blend-onderzoeker Dieke Martini, zelf verpleegkundige, probeerde leiderschap beter te begrijpen door mee te kijken met verpleegkundig onderzoekers in hun dagelijks werk.

Er wordt veel onderzoek gedaan naar verpleegkundig leiderschap. Dit onderzoek richt zich doorgaans op wat leiders tot leiders maakt, en welke competenties en vaardigheden verpleegkundigen daarvoor moeten ontwikkelen. Belangrijk volgens Martini, maar: “Ik kreeg zelf niet echt grip op het begrip leiderschap. Dat komt bijvoorbeeld doordat de vraag wat adequaat leiderschap is, sterk afhankelijk is van de situatie.” Martini maakt dit concreet door een acute situatie te vergelijken met een werkoverleg. “Neem je als verpleegkundige de leiding bij een reanimatie dan geef je directe en korte opdrachten aan de collega’s die assisteren. Maar zit je een paar uur later in een werkgroep over kwaliteitsverbetering, dan vraagt goed leiderschap heel andere competenties. Dan gaat het bijvoorbeeld over kunnen luisteren en verbinden.”

Samen

Martini kijkt in haar onderzoek dus niet alleen naar verpleegkundig onderzoeker in het hier en nu, maar ook breder. “Door ook te kijken naar de recente ontwikkeling van de functie van verpleegkundig onderzoeker zagen we dat niet alleen leiderschap van verpleegkundig onderzoekers nodig was, maar ook van managers, bestuurders, beleidsmedewerkers, HR medewerkers, etc., om die functie van de grond te krijgen. Dit kun je als verpleegkundig onderzoeker niet alleen.

Drie voorbeelden

Zichtbaar worden, netwerken bouwen en snappen wat er gebeurt in de organisatie zag Martini als belangrijke voorwaarden om verpleegkundig onderzoek te versterken. Wat doe je als mensen niet snappen wat verpleegkundig onderzoek inhoudt? Hoe betrek je belangrijke mensen in je omgeving bij het verstevigen van je onderzoeksproject? Of hoe zorg je dat je plaats kunt nemen in vergaderingen waarvoor je niet wordt uitgenodigd? In het artikel werkt ze deze punten uit aan de hand van drie voorbeelden uit het werk van de verpleegkundig onderzoekers. “Maar er zijn er nog veel meer,” aldus Martini. “Het opschrijven van deze gebeurtenissen kan andere verpleegkundig onderzoekers, of verpleegkundigen alerter maken op situaties in hun eigen werk waarop zij invloed kunnen uitoefenen.”

Handvatten

Omdat leiderschap afhankelijk is van context zijn er geen algemene oplossingen zegt Martini. Wel handvatten. Verpleegkundigen die de verpleegkundige zorg willen verbeteren kunnen dit het beste doen vanuit hun eigen verpleegkundige expertise. Laat zien hoe jouw specifieke kennis bijdraagt. De verpleegkundig onderzoekers deden dit bijvoorbeeld door steeds te laten zien wat verpleegkundig onderzoek inhield en waarom het zo belangrijk was voor de patiëntenzorg.

Verpleegkundigen kunnen hun positie, of die van hun beroepsgroep, verbeteren door samen te werken met anderen en gezamenlijke doelen te stellen. Zowel binnen als buiten de beroepsgroep. “Focus moet niet alleen liggen op wat verpleegkundigen zouden moeten doen om verandering te creëren. Het gaat er om dat anderen zich daar ook verantwoordelijk voor gaan voelen. Zoek als verpleegkundige de juiste medestanders om dingen te bereiken.”

Wil je meer weten over het onderzoek? Lees het recent verschenen artikel ‘Leadership moments; Understanding nurse clinician-scientists’ leadership as sociohistorical practices’ in Nursing Inquiry.